Omgezaagde elzensingel in het buitengebied van de gemeente Bronckhorst (foto: Dick van Hoffen).
De gemeenteraad kan deze trend omkeren.
Stop het landje pik
De gemeente kan zelf aan de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) doorgeven wat de gemeentelijk eigendommen zijn (veelal bermen met of zonder laanbeplanting) en welke percelen dus niet agrarisch zijn. Deze gronden mogen niet worden opgegeven voor het verkrijgen van subsidie in het kader van het gemeenschappelijk landbouwbeleid of mestplaatsingsruimte.
Elke grondeigenaar kan zo’n verzoek doen. Gemeenten zijn verplicht om een bestand met gemeentelijk eigendommen aan te leveren aan de RVO. Het is dus een kleine moeite om daarbij ook aan te geven dat bermen en houtwallen geen landbouwgrond zijn.
Breng standaard een perceelscheiding aan tussen berm en het agrarisch gewasperceel. Dat voorkomt dat steeds meer van de berm wordt meegemaaid, meegeploegd en geïnjecteerd.
Bescherm solitaire bomen, bermbeplanting en houtwallen
De laatste jaren is het gebruik van agrarische grond sterk geïntensiveerd. Permanent grasland: hooiland of weiland is bijna overal veranderd in grasakker of mais. Hierdoor wordt op grote schaal tot aan de boomstammen geploegd en geïnjecteerd. Daar kunnen bomen niet tegen; ze sterven af.
Veel te dicht langs de bomen ploegen, hier aan de Joostinkweg in Vorden (foto: Dick van Hoffen).
Afgestorven eik in een perceelsrand in de omgeving van Zelhem (foto: Dick van Hoffen).
Bomen zonder gezond wortelstelsel waaien ook makkelijker om. Ook worden ze geregeld actief omgezaagd.
Gemeenten kunnen:
- Alle houtopstanden planologisch beschermen en/of via de APV
- Voer een verregaand geautomatiseerde handhaving in, in samenwerking met de provincie.
De provincie heeft dit al ontwikkeld in de vorm van de ‘Bomenmonitor’: een digitale vergelijking van boomkronen op basis van luchtfoto’s. Alleen doet de provincie nu niets met solitaire bomen en houtwalrestanten, omdat deze niet via wet beschermd zijn. Via dezelfde digitale GIS-actie zouden de gemeenten een bestand kunnen krijgen van verdwenen bomen op hun grondgebied en daarna kunnen gaan handhaven.
- Bescherm de groeiplaats van een boom, dus ook het wortelstelsel.
Dat kan door grondbewerking en ophogen binnen een minimumafstand tot de stam van de stam van de boom in te stellen waarbinnen niet geploegd mag worden en niet mag worden geïnjecteerd.
- Verplicht ook bij solitaire bomen om een raster/hekwerk rond de boom aan te brengen, zodat vee de grond niet vertrapt en bemest (zoals op veel landgoederen nog te zien is.)
Bescherm steilranden
Steilranden, vaak langs voormalige esgronden, worden steeds vaker van hun begroeiing ontdaan, zowel door actief kappen als door het niet met een raster beschermen tegen vee.
Die trend is te keren door:
- steilranden apart planologisch te beschermen
- een afrasterplicht in te voeren
- een herstelprogramma op te stellen voor randen die al te veel vernield zijn.
Bevorderen herstelprogramma’s doorlopende houtwallen en singels
Veel houtwallen en singels zijn door de jaren heen uitgedund en versnipperd geraakt. Niet zelden staat er zelfs nog maar een enkele solitaire boom. Door deze versnippering vallen ze niet meer onder de bescherming van de Wet Natuurbescherming (voorheen Boswet). Bovendien verliezen ze hun verbindende functie.
De bomenorganisaties vragen de gemeente deze trend te keren door een herstelprogramma op te stellen en uit te voeren. Belangrijke elementen daarin zijn:
- Grondverwerving door uitruilen naar de juiste plek, zodat een netwerk van grondstroken beschikbaar komt voor herplant;
- Voor alle bomen een herplantplicht introduceren;
- De financiering te koppelen aan compensatieverplichtingen en aan een vaak ook nu al bestaande verplichting tot landschappelijke versterking bij bouwprojecten in het buitengebied. Verevening op lokaal niveau vastgelegd in de nieuwe gemeentelijke Omgevingsvisie en vertaald naar het bestemmingsplan kan daar een goede basis voor vormen.
Het onnodig opkronen van bomen (foto: Dick van Hoffen).
Het pleidooi is ondertekend door Vereniging Bomenbelang Bronckhorst, Bomenstichting Achterhoek, Bomenstichting Zutphen e.o., Stichting Natuurlijk Achterhoek en Stichting Achterhoek weer Mooi (StAM).
