Op 9 februari van dit jaar gaan Joost Bakker (Bomenbelang Bronckhorst), Jeroen Philippona (Bomenstichting) en Harry Sesink en Frans Peelen van Het Steenders Landschap (HSL) op pad om monumentale bomen in en rond Steenderen te schouwen.
De Bomenstichting heeft al sinds 1984 bomen in Steenderen opgenomen in het Landelijk Register van Monumentale Bomen. Van de 14 eerder ingevoerde bomen en boomgroepen is er één in 2001 omgewaaid. De andere 13 zijn begin februari alle nog in leven.
We hebben vandaag het doel om de geregistreerde bomen te controleren en om te zoeken naar nieuwe bomen die kunnen worden opgenomen in het Register.
Als voorafje bezoeken Joost en Jeroen drie monumentale populieren tussen Baak en Steenderen die vanouds als baken in het landschap staan. We vinden zelf dat deze bomen ondanks holtes nog een tijd mee kunnen.
Tijdens de gezellige ontvangst met koffie in huize Sesink horen we dat de gemeente deze populieren wegens gevaar gaat kappen en verzet niet meer zal baten: heel jammer, maar HSL heeft zich er al bij neergelegd.
De ervaringen bij de andere geregistreerde bomen lopen uiteen: we zien bomen in prima conditie als de fraaie Noorse esdoorn bij de NH kerk. Met zijn omtrek van 4 meter is dit zelfs één van de dikste exemplaren van deze soort in ons land!
Ook behoorlijk goed oogt de bruine beuk aan de Toldijkseweg. Helaas is zijn buurboom voor het zusterhuis eerder gesneuveld. Ook van de twee dikke bruine beuken voor het Meestershuis aan de Bronkhorsterweg is er één recent geveld: hij was aangetast door parasitaire zwammen.
De zeven beuken bij de RK kerk zijn nog in redelijke conditie.
Bij de ingang van de Begraafplaats staat de dikste beuk van het dorp: een imposante verschijning! Helaas constateren we dat er een Tonderzwam onder aan de voet zit. Hoe lang de beuk het nog zal volhouden hangt af van de mate van aantasting door de zwam, maar van een onbezorgde toekomst is voor deze beuk geen sprake meer. Een tweede, minder zware beuk en een linde nabij de ingang van de begraafplaats zijn nog wel in goede conditie.
Achterop de begraafplaats staat een markante treurbeuk. Deze levert een fraai beeld over de begraafplaats. Uit de kop is echter een flinke gesteltak gebroken. In de kop zit ook Tonderzwam. We vrezen dat de boom niet heel lang meer zal worden gehandhaafd.
In het dorp zijn ook twee witte paardenkastanjes al lang erkend als monumentale boom: een fraaie, breed uitwaaierende kastanje bij het Aviko-gebouw aan de Toldijkseweg maakt nog een gezonde indruk.
De andere kastanje, aan de J.F. Oltmanstraat, maakt al jarenlang een slechte indruk, met afstervende kroon en tekenen van bloedingsziekte.
Gelukkig vinden we vandaag een vervanger binnen de bebouwde kom van Steenderen: naast de boerderij aan Wehmerstraat 1 staat een prachtige, gezonde en hoogopgaande witte paardenkastanje, die we nu opnemen in het Register van Monumentale Bomen. De eigenaren zijn gelukkig trots op de boom!
Ook een oude knot-es bij de ingang van hetzelfde perceel is van historische waarde.
Tot nu toe roepen de Steenderense bomen gemengde gevoelens op. Gelukkig is ons volgende doel heel succesvol: tussen het dorp en de IJssel ligt, voorbij de Bronkhorster Molen, de boerderij Spaensweert. Een heel bijzondere locatie, al genoemd vanaf de 14e eeuw. Op een rivierduin in de IJsselwaard zijn een boerderij, een hoog vierkant huis en een markante bomenbeplanting te zien. Het hoge huis blijkt een uit de 16e eeuw daterende Spieker te zijn, die ooit diende als hooi-opslagplaats en sinds de negentiende eeuw als woning wordt gebruikt.
De boerderij is in de 2e Wereldoorlog verwoest en na de oorlog herbouwd.
De eigenaar bewoner van de Spieker leidt ons rond.
Heel markant zijn de groepen eiken aan de zuid en westzijde van het terrein: drie groepen van 6, 2 en 3 eiken blijken dienst te hebben gedaan als IJsbreker: voordat hier een hoge IJsseldijk lag waren er frequent overstromingen tot rond Spaensweert, waarbij in het verleden regelmatig zware ijsgang boerderij en Spieker bedreigde. De eiken dienden de bebouwing te beschermen tegen het ijs!
De eigenaar vertelt ons dat er tussen de zomereiken ook wintereiken staan. Ongelovig bekijken we de bomen kritisch: centraal staan twee afwijkende exemplaren, die onmiskenbaar Moseiken (Quercus cerris) blijken te zijn!
We besluiten deze hele eikengroep als ‘De IJsbrekers’ op te nemen in het Register van Monumentale Bomen!
Ook in de tuin rond de Spieker staan bijzondere bomen: een hoge, zware paardenkastanje, drie linden, twee beuken en twee esdoorns vinden we alle voldoende waardevol om ook te registreren, vanwege het landschappelijke belang en het fraaie ensemble. Een forse linde nabij de boerderij heeft helaas door recent kandelaberen een groot deel van haar schoonheid verloren.
Jammer genoeg heeft de eigenaar geen gegevens over de leeftijd van de bomen. Zijn familie heeft de Spieker in 1893 gekocht. Wellicht dateren de bomen uit die tijd hoewel een iets eerdere aanplant ook mogelijk is.
Aan de westzijde van Steenderen constateren we dat er meerdere fraaie lindelanen lopen van het dorp richting Bronkhorst, richting Olburgen en langs het Aviko-terrein. De mannen van HSL zullen deze nog verder fotograferen en beoordelen. De lanen willen we wegens hun grote landschappelijke waarde ook opnemen in het Register.
Aan het slot van onze ronde bezoeken we op initiatief van Harry en Frans twee van hun zorgobjecten: enkele enorme Canadese populieren in een houtwal nabij de Leemstraat. Met name één exemplaar blijkt verrassend groot: deze reus met een omtrek van ruim 7 meter en een hoogte van 33 meter is de grootste boom van de dag! Ook deze boom nemen we graag op in het Landelijk Register!
Tekst Jeroen Philippona
Foto’s Joost Bakker
(Redactie.) Na dit rondje zijn er in de gemeente Bronckhorst 226 monumentale en 9 potentiele monumentale objecten geregistreerd. Dat kunnen dus individuele bomen zijn maar soms ook bomenlanen ,dus in feite zijn er nog veel meer geregistreerd.
